Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Bütünleşik Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATİH ALAY
Danışman: Yılmaz Kaya
Özet:
Bu çalışma, kamışsı yumak genotiplerinin bazı morfolojik ve tarımsal özelliklerinin tanımlanması ve çim tipi olacak genotiplerin seçilmesi amacıyla yürütülmüştür. Arazi çalışmaları Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ambarköprü deneme istasyonunda, moleküler çalışmalar ise Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Laboratuvarlarında yapılmıştır. Tanımlama çalışmaları IBPGR'ye göre 2015 ve 2016 yıllarında 900 genotipte yapılmıştır. Çalışmada, ortalama bitki boyu 65-177 cm, ana sap kalınlığı 2-6.1 mm, boğum arası uzunluğu 11-53 cm, yaprak uzunluğu 10-42 cm, yaprak ayası eni 3-14 mm, salkım çıkarma gün sayısı 208.5-246, yatma durumu 1.5-5 (1=dik; 5 yatık), kardeşlenme durumu 9-330 adet, ilkbahar büyümesi 1.5-5 (1=erkenci; 5=geççi), yaş ot verimi 101-2330 g/bitki arasında bulunmuştur. Morfolojik ve teknolojik gözlem ve ölçümler neticesinde tartılı derecelendirme metodu ile 49 adet çim tipi genotip belirlenmiştir. Seçilen 49 genotip, incelenen morfolojik ve tarımsal özellikler yönünden kümeleme analizine tabi tutulmuştur. 49 adet çim tipi genotip, ISSR-PCR moleküler marker tekniği kullanılarak incelenmiştir. Yaprak örneklerinden elde edilen PCR ürünlerinde ISSR4, ISSR5 ve IS14 primerleri kullanılarak gerçekleştirilen analizlerde bantların büyüklükleri 200 ile 1500 bç arasında, toplam genotip görüntüsü 147 ve polimorfizm oranı % 100, PBİ değerlerinin 0.177 ile 0.208 arasında değiştiği görülmüştür. Genetik benzerliklerine bakıldığında en uzak genotiplerin FA37-02 ve FA09-19, FA37-02 ve FA09-08, FA37-02 ve FA22-11, FA37-02 ve FA24-18, FA37-02 ve FA32-17, FA36-13 ve FA11-12, FA36-13 ve FA20-07, FA36-13 ve FA24-03 olduğu, tüm genotiplerin ortalama benzerlik değerinin 0.639 olduğu saptanmıştır. Gerek morfolojik ve tarımsal özellikler, gerekse moleküler analizler sonucunda genotiplerin yüksek oranda değişim gösterdikleri belirlenmiştir.