Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YUDUM GÜNDÜZ
Danışman: Ata Yakup Kaptan
Özet:
Postmodern düşünür ve sanatçılarının çoğu kez modernizmi eleştiri bombardımanına tuttukları, modern sanat ve düşün sistemine karşı eleştirel bir tavır sergiledikleri bilinmektedir. Örneğin, postmodern sanatçılar ve sanat eleştirmenleri, modern sanat anlayışına iki önemli eleştiri yöneltmektedirler. Bunlardan birincisi, sanat yapıtının ''misyon''u olması, yaşanılan durumun kritiğini yaparak, çıkış yolu araması ve geçmişle barışık bir "yeni"yi kurma girişimidir. İkinci eleştirisi ise; oran, güzellik, aşkınlık, biriciklik gibi kriterlerin geçerli olduğu modern sanatın seçkinciliğidir. Çünkü, postmodern sanat anlayışına göre bu iki durumun varlığı sanatın alanını kısıtlayacak ve daraltacaktır. Bu yüzden, postmodern sanatta çok kesin kurallardan ve kıstaslardan bahsetmek zordur ve bu durum estetik kurallarının ters yüz edildiğinin de bir nevi göstergesidir. Nitekim; estetik değerlerinin gelip geçici, popülist ve eklektik bir yapı üzerine kuran postmodern sanatın, bazı uygulamaları ''kalıcılık'' tan yoksun bir sanatsal anlayışa zemin hazırlamıştır. Öte yandan, kültür endüstrisi üreticileri tarafından, "popüler kültür", "kitle kültürü" ,"yaşam stili" ve "tüketim" kavramları bilinçli bir şekilde gerçek anlamları dışına taşırılarak topluma lanse edilmiş, bu sayede tüketim çılgını bir toplum oluşturulurken o toplumunun estetik değer ölçütlerinin zayıflamasını da beraberinde getirmiştir. Nitekim, "küresel piyasasa"nın sanattaki kolu olan sanat piyasası belirleyenleri (galeriler, bienaller, küratörler, kurum ve kuruluşlar, sanat eleştirmenleri, koleksiyonerler) ve medya kendi finansal çıkarları doğrultusunda sanat ve sanatçının hareket alanına müdahale etmiştir. Bu durum; sanat piyasasının oluşturduğu bu organize yapının tercihlerinin sanat ortamını/sanatçıyı şekillendirme konusunda tasdikleyici ve yönlendirici bir güç kazanmasına, sanatın ideolojik dokusunda tahribatlara yol açmasına neden olmuştur. Ayrıca, bu organize yapının dinamik ve ilgi çekici olabilmesi için, sanat piyasasında var olan sürekli bir ''yeni'' arayışı, sanatı, hızlı bir sanatsal tüketime de götürürken sanatçıyı ise üretime motive eden ve sanatsal pratiklerine yön veren bir uyaran'dır. Uzmanlardan çok, sermaye sahiplerinin tercih ve zevklerinin baskın olduğu bu piyasa ortamı, sanattaki teknik özelliklerin önemini kaybetmesi paralelinde sanatın değerlendirilmesinin sınırlı bir kitlenin inisiyatifine bırakmasıyla sonuçlanan bir yapının oluşumuna kaynaklık etmiştir. Tabi ki de bu süreçte sanata yatırım değeri, sanatçının şöhreti, itibar getirisi, sansasyon gücü gibi daha değişken faktörler de göz önünde bulundurulmuştur. Bu noktada piyasa belirleyenlerinin, sanatta finansallaşmaya öncelik vererek, kendi ''estetik anlayışı'' doğrultusunda sanat piyasasında neyin sanat neyin sanat olmadığına ilişkin değer yargıları oluşturduklarını söylemek mümkündür. Nitekim, sanatın hareket alanına yapılan bu müdahale eş zamanlı olarak sanatçının da sanatsal pratiklerine yönelik bir saldırı niteliği taşımıştır. Öte yandan, modern sanatın aksine yüksek sanat terimi dışlanarak, gündelik olan yüceltilerek modernizmin barındırdığı tüm sanatsal terimler alaşağı edilmiştir. Dolayısıyla, bu durum yüksek sanat ve düşük sanat arasındaki sınırları ortadan kaldırmış ve buda sanatsal beğenide nitel özelliklerin eskisi gibi önemle olmadığı sorunsalını ortaya çıkarmıştır. Özetlemek gerekirse yapılan bu çalışma, popüler ve gelip geçici bir estetik anlayış barındıran postmodern sanatın, yaşamı yansıtma kaygısının yanında, postmodern politikanın en önemli araçlarından biri olmakla birlikte kapitalist ekonomi politikası'nın sanatsal bir kolu olan ''sanat piyasası belirleyenleri'' ve iletişim teknolojilerinin gelişimiyle hız kazanmış kitle iletişim araçlarından biri olan ''medya'' gibi uyaranların/değişkenlerin, sanat piyasasının baş aktörleri arasına katılarak, sanat ve sanatçının hareket alanına müdahalesi doğrultusunda varoluş nedeni kendisi olan bir takım sanatsal değerler yarattığının tespiti üzerinedir. Anahtar Sözcükler: Postmodernizm, Postmodern Sanat/ Sanatçı, Postmodern Estetik, Postmodern Uyaranlar/Değişkenler, Tüketim, Sanatsal Tüketim