1980'lerden günümüze Türkiye'de kadın hareketi ve politikalarının siyasal ve toplumsal yansımaları ve dönüşümü

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kadın ve Aile Araştırmaları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MELTEM BEYRAQDAR

Danışman: Hanife Nalan Genç

Özet:

Bir toplumda sosyal değişmelerin gözlemlendiği en önemli süreçlerden birisi sosyal hareketlerdir. Bireyler, kültür temelli unsurların etkisiyle belli bir sosyal konumdan ya da statüden başka birine geçebilirler. Sosyal mobiliteyi beraberinde getiren bu kolektif davranış biçiminin sosyal dengesizlik, huzursuzluk, çözülme, hoşgörüsüzlük ve kimi yoksunluklar gibi pek çok sebebi vardır. Toplumsal değişimi hızlandırabilen, engelleyebilen hatta tersine çevirebilen sosyal hareketler içerisinde kadın hareketleri oldukça önemlidir. Kadın hareketleri kamusal alandan dışlanmışlığa karşı gelişen, eşit paylaşım ve eşit katılım talebiyle toplumsal bir hareket olarak tarihte yerini almıştır ve toplumsal yaşamda eşitliğin, cinsiyet eşitliği ile mümkün kılınacağını öncüllemiştir.

Kadın hareketleri, toplumsal eşitsizliğin ortadan kalkması için cinsiyet eşitsizliğinin çözümüne vurgu yaparak 20. yüzyılın ilk yarısında görünür olmaya başlamıştır. Konjonktüre bağlı olarak farklı dönemlerde Türkiye’de siyasal, toplumsal, ekonomik faktörler ile değişmiş, dönüşmüş ve/veya yön değiştirerek şekillenmiştir. 1980'li yıllarda liberal akımın, 1990'lı yıllarda dini ve etnik kimlik siyasetinin etkileri görülmüş; 2000'li yıllarda ise tüm çeşitlenmelerin daha görünür olduğu nispeten parçalı yapılarda kadın örgütlenmeleri ve buna bağlı olarak kadın hareketleri görülmüştür. Bu bağlamda bu tezde 1980'lerden günümüze kadın hareketi ve politikalarının siyasal ve toplumsal yansımaları betimsel bir analizle incelenecektir.

Çalışmanın öncelikli amacı mevcut bilgiye yenilikler katmak ve bir teori bulmaktır. Bu kapsamda araştırmamızda 1980 yılını referans alarak bu tarihten 2020'li yıllara kadarki süreçte toplum ve birey yaşamında etkili olan sosyolojik, siyasal, etik, ahlaki ve dini etkilerin ortaya koyduğu veya şekillendirdiği sosyolojik hareketin yansımalarını bulgulamayı amaçladık. Araştırma yönteminin bir diğer yönü daha önceden işlenmiş bilgileri farklı bileşenlerle yeniden üreterek problemin daha iyi ortaya konulmasını sağlama amaçlıdır. Bu tezde kadın hareketinin görünmeyen, bilinmeyen ve söylenmeyen yüzünün ortaya çıkartılması ve birey ve toplum yaşamında derinlikli etki ve anlamlarının belirlenmesi önemlidir. Bu nedenle 1980'li yıllardan günümüze Türkiye'deki kadın hareketlerinin kapsamlı ve dönemsel verilerini çözümlemek ve bunların dinamiklerine, sistematiğine, dönüşümüne, kurumsallaşmasına ve ezber bilgilerin değiştirilmesine katkı sağlayabilecek noktalarını açığa çıkarmak amaçlanmaktadır.