Akademik Veri Yönetim Sistemi
V. International Educational Sciences Conference, Ordu, Türkiye, 21 - 22 Temmuz 2023, ss.66-77
Öğrenme-öğretme sürecinde bilimsel bilgiden öğretilecek bilgiye dönüşümü öğrenciye anlaşılabilir şekilde aktarılması süreçlerinin incelenmesi didaktiksel dönüşüm teorisi olarak tanımlanmaktadır. Bu dönüşüm sırasında öğretmen öğrencilerin ihtiyaçlarına ve becerilerine uygun olarak ders materyallerine ve derste kullanacağı öğretim yöntem ve tekniklerine karar vermektedir. Bu süreçte öğretmen öğrencilerin öğrenme süreçlerine aktif olarak katılımını sağlamak, bilimsel süreç becerilerini kazandırmak ve günlük hayatla ilişkilendirmesini sağlayabilmek için önemli bir yer tutan ders kitabı ve ders materyalleri kullanmaktadır. Bu noktada fen bilimleri öğretiminde öğretmenin kullandığı ders kitabı birincil kaynak olarak önemlidir. Fen bilimleri dersi öğretim planı incelendiğinde optik konularının özellikle soyut düşünme becerisi tamamlanmamış ortaokul öğrencilerinde kavranması zor bir konu olduğu görülmektedir. Öğrencilerin optik konularıyla ilgili kazanımların yardımıyla sahip olacağı analitik, yaratıcı ve yansıtıcı düşünme becerileri ortaöğretim düzeyindeki fizik konularına temel oluşturmaktadır. Böylelikle fen bilimleri dersinde öğrendikleri kazanımların sonucunda elde ettikleri becerilerle ortaöğretimde 10. sınıftaki fizik dersi optik konuları arasında bir köprü kurulacaktır. Bu köprünün daha sağlam kurulabilmesi için ders kitapları büyük önem arz etmektedir. Bilimsel bilginin öğretilecek bilgiye dönüşümü ülkelerin eğitim sisteminin bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Bu durumda didaktiksel dönüşüm teorisi öğretilecek bilgiler için bir kaynak niteliğindedir. Literatür incelendiğinde tarih boyunca Fransa’nın uzun bir eğitim geleneğine sahip olduğu, bu gelenek kapsamında önemli rol oynamış ders kitaplarının titizlikle hazırlandığı anlaşılmaktadır. Bu sebepten dolayı Fransa ve Türkiye’deki ders kitaplarının didaktiksel dönüşüm teorisi kapsamında incelenmesi ihtiyaç olarak görülmüştür. Bu çalışmada mercekler konusunun Türkiye ve Fransa’daki ders kitaplarında didaktiksel dönüşüm teorisi çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada nitel veri toplama araçlarından doküman analizi kullanılmıştır. Doküman analizinde öncelikle hem Fransa’daki hem Türkiye’deki mercekler konusunun ele alındığı ders kitaplarına ulaşılmıştır. Özgünlük kontrolünden sonra dokümanların anlaşılması gerçekleştirilmiş ve veriler analiz edilmiştir. Fransa’da altıncı sınıf Türkiye’de yedinci sınıf ders kitapları incelenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında Fransız ders kitabında üç boyutlu çizimlerin yer aldığı, ilgili meslek gruplarına dair bilgilendirmeler yapıldığı, güncel hayatta karşılaşabilecek durumlar ile ilgili örneklendirmelerin olduğu, öğrencinin zihninde anlamayı kolaylaştırıcı kısımların sayfa kenarlarında izah edildiği görülmüştür. Türkçe ders kitabında ise çizimlerin iki boyutlu olduğu, deneylerde ışık kırılması görüntü oluşumu gibi fiziksel sonuçların bir hikaye ile betimlenmediği anlaşılmıştır. Ayrıca Türkçe ders kitabında bilim tarihine atıfta bulunarak bu alanda çalışma yapmış Türk bilim insanlarına yer verilmiştir. Bununla birlikte güncel sorunlara dikkat çekebilmek açısından orman yangınlarıyla ışığın kırılması arasında sebep sonuç ilişkisinin kurulduğu görülmektedir.
Didactic transposition theory is defined as the study of the processes of transforming scientific knowledge into knowledge to be taught in the learning-teaching process and transferring it to the student in an understandable way. During this transformation, the teacher decides on the course materials and the teaching methods and techniques to be used in the course in accordance with the needs and skills of the students. In this process, the teacher uses textbooks and course materials that have an important place in order to ensure that students actively participate in learning processes, gain scientific process skills and associate them with daily life. At this point, the textbook used by the teacher in science teaching is important as the primary source. When the science curriculum is examined, it is seen that optics is a difficult subject to comprehend, especially for middle school students whose abstract thinking skills are not complete. The analytical, creative and reflective thinking skills that students will have with the help of the acquisitions related to optics form the basis for physics subjects at the secondary education level. Thus, a bridge will be built between the skills they acquire as a result of the acquisitions they learn in the science course and the optics topics in the physics course in the 10th grade in secondary education. Textbooks are of great importance for this bridge to be built more firmly. The transformation of scientific knowledge into knowledge to be taught is considered as a reflection of the education system of countries. In this case, the didactical transformation theory is a source for the information to be taught. When the literature is examined, it is understood that France has a long tradition of education throughout history and that textbooks that have played an important role in this tradition have been meticulously prepared. For this reason, it was deemed necessary to examine the textbooks in France and Turkey within the scope of didactical transformation theory. In this study, it is aimed to examine the subject of lenses in Turkish and French textbooks within the framework of didactical transformation theory. Document analysis, one of the qualitative data collection tools, was used in this study. In the document analysis, firstly, the textbooks in both France and Turkiye in which the subject of lenses is discussed were accessed. After the authenticity check, the documents were understood and the data were analyzed. Sixth grade textbooks in France and seventh grade textbooks in Turkiye were analyzed. In the light of the findings obtained, it was observed that the French textbook included three-dimensional drawings, information about the relevant professional groups, examples of situations that could be encountered in current life, and parts that facilitate understanding in the student's mind were explained on the margins of the page. In the Turkish textbook, on the other hand, it was found that the drawings were two-dimensional and the physical results of the experiments, such as light refraction and image formation, were not described with a story. In addition, the Turkish textbook refers to the history of science and includes Turkish scientists who have worked in this field. In addition, it is seen that a cause and effect relationship is established between forest fires and light refraction in order to draw attention to current problems.