Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL BLACK SEA CASTLINE COUNTRIES SCIENTIFIC RESEARCH SYMPOSIUM V, Zonguldak, Türkiye, 28 - 29 Kasım 2020, ss.260-272
Su kaynakları, yenilenebilir olmakla birlikte aslında sınırlı olan doğal kaynaklardandır. Bu
kaynakların etkin bir şekilde kullanılmaması günümüzün en önemli problemleri arasında yer
almaktadır. Sanayileşme, kentleşme, nüfusun artışı, yanlış uygulanan tarım teknikleri gibi
nedenlerden dolayı suya olan talebin artması ve iklim değişikliği su toplama havzaları üzerinde
olumsuz bir etki oluşturmaktadır. Su kaynakları sistemlerinde su arz ve taleplerine ait
dinamiklerin bilinmesi, su havzalarının sürdürülebilir bir şekilde planlanması ve
yönetilmesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Su kaynaklarının yönetiminin karmaşık hale
gelmesinin temeli, karşılaşılan sorunların kapsam ve boyut açısından çeşitlenmesidir. Geçmişte
nerede, ne kadar su bulunduğu sorusuna yanıt aranırken, günümüzde suyun miktarı ve su kalitesinin
de ele alınması, bu iki unsura etki eden tüm faktörlerin birlikte değerlendirilmesi zorunluluğu
ortaya çıkmıştır. İnsan faaliyetleri sonucu su kaynaklarında oluşan değişimlerin belirlenmesi için
matematiksel modellerin kurulması gerekli olmuştur. Su kalitesi benzetim modelleri, doğal olaylara
ve insan kaynaklı kirliliğe su kalitesinin vereceği tepkinin belirlenmesi ve kirlilik yönetim
kararlarının belirlenmesinde yaygın olarak kullanılan araçlardandır. Su havzalarında kullanılan
havza yönetim benzetim modelleri ise su havzalarındaki suyun zamansal ve mekânsal dağılımını
anlamak, son derece kıymetli su kaynaklarının uygun yönetimini ve korunmasını sağlamak için önemli
hale gelmektedir. Bu sebeple, sucul sistemde kısa ve uzun vadeli etkilerin tahmin edilmesinde
kullanılan, uygun ölçekte bütün hidrolojik/hidrodinamik/ekolojik süreçleri yansıtan matematiksel
modelleri geliştirmek ve uygulamak, başarılı bir nehir havza yönetimi için önemli bir role
sahiptir. Bu çalışmada ülkemizdeki ve dünyadaki akarsu havzalarında kullanılacak su kalitesi ve
havza yönetim modellerinin çalışma prensipleri araştırılmıştır. Literatürden elde edilen bilgiler
ile ülkemizdeki havza yönetiminde kullanılacak modellemelerle akarsu havzalarındaki
modellemeler hakkında araştırmaya temel oluşturacaktır.
Anahtar kelimeler: Havza yönetimi, modelleme, su kalitesi, sürdürülebilirlik