Amaç: Ekstrapulmoner tüberküloz (EPTB), tanısındaki zorluklar ve hemen akla gelmemesi nedeniyle kolaylıkla gözden kaçabilen bir hastalıktır. Bu nedenle tüberkülozun endemik olarak görüldüğü bölgelerde, özellikle nedeni bilinmeyen ateş EPTB’nin ayırıcı tanısında mutlaka akılda tutulmalıdır. Yöntemler: Çalışma kapsamında, 2005-2018 yılları arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde EPTB tanısı ile takip ve tedavi edilen olgular retrospektif olarak değerlendirildi. Olgulara ait demografik özellikler, altta yatan hastalıklar, fizik muayene ve laboratuvar bulguları, tüberkülozun organ ve/veya sistem tutulumu, tedavi rejimleri ile antitüberküloz ilaçların yan etkileri ve hastalığa bağlı sekel ile mortalite oranları incelendi. Bulgular: Çalışma döneminde 75 (%63) kadın ve 44 (%37) erkek olgu olmak üzere toplam 119 olgu EPTB tanısıyla takip edildi. Olguların yaş ortalaması 48.4±17.8 yıldı; kadınların yaş ortalaması 51.8±16.7 yıl ve erkeklerin yaş ortala- ması 42.6±18.4 yıl olup iki cinsiyet arasındaki yaş farkı istatiksel açıdan anlamlı düzeydeydi (p<0.05). Olguların %45.4’ü kentte, %40’ı kırsal bölgede yaşıyordu; 60 (%50.4)’ında lenf nodu, 15 (%12.6)’inde santral sinir sistemi, 14 (%11.8)’ünde vertebral kolon, 7 (%5.9)’sinde kemik, 7 (%5.9)’sinde ürogenital sistem; 6 (%5)’sında periton; 6 (%5)’sında gastrointestinal sistem, 3 (%2.5)’ünde plevra ve 1 (%0.8)’inde göz tutulumu mevcuttu. Alınan 49 örneğin 4 (%8.1)’ünde aside dirençli basil pozitifliği, 60 örneğin 29 (%48.3)’unda kültür pozitifliği ve 46 örneğin 24 (%52)’ünde “polymerase chain reaction” (PCR) pozitifliği tespit edildi. Olgulardan alınan örneklerin patolojik incelemesinde en sık olarak %41.2 oranında ka- zeifiye granülomatöz iltihap kaydedildi. Antitüberküloz ilaçlara bağlı olarak en sık görülen yan etki hepatotoksisite idi. Sonuç: EPTB birçok organ ve sistemi tutabilen bir hastalık olup tüberkülozun endemik olarak görüldüğü ülkemizde ayırıcı tanıda mutlaka akılda tutulmalıdır.
Objective: Extrapulmonary tuberculosis (EPTB) can be easily missed due to challenges in diagnosis or overlooked in the differential diagnosis. Therefore, EPTB should be considered in endemic regions, especially in the differential diagnosis of fever of unknown origin. Methods: Adult patients diagnosed and treated for EPTB at Ondokuz Mayıs University School of Medicine Hospital between 2005 and 2018 were analyzed retrospectively. Results: One hundred and nineteen patients with a mean age of 48.4±17.8 years, including 75 (63%) females and 44 (37%) males, were included in the study. The mean age of female patients was 51.8±16.7, and the mean age of male patients was 42.6±18.4. Female patients were significantly older than male patients (p<0.05). Urban and rural residen- cy rates were 45.4 and 40%, respectively. EPTB involved lymph nodes in 60 (50.4%), the central nervous system in 15 (12.6%), the vertebral column in 14 (11.8%), bone in 7 (5.9%), the urogenital system in 7 (5.9%), peritoneum in 6 (5%), the gastrointestinal system in 6 (5%), pleura in 3 (2.5%) and eye in 1 (0.8%) patient. Acid-fast bacilli were seen in 4 (8.1%) of 49 samples; Mycobacterium tuberculosis grew in cultures of 29 (48.3%) of 60 samples; and the polymerase chain reaction was positive for tuberculosis in 24 (52%) of 46 samples. In the histopathologic examination, caseous granulomatous inflammation was the most reported finding (41.2%). The most common adverse event related to an- tituberculosis drugs was hepatotoxicity. Conclusion: EPTB can involve various organ systems and should be included in the differential diagnosis.
