Akademik Veri Yönetim Sistemi
EU 1st INTERNATIONAL CONFERENCE ON ON HEALTH, ENGINEERING AND APPLIED SCIENCES, Bükreş, Romanya, 5 - 07 Mayıs 2023, ss.492-501
Doğal afetler, yıkıcı etkileri olan ve aniden gelişen doğa olaylarıdır. Tüm doğal afetler arasında
en büyük yıkıcı etkiye sahip ve sıklıkla meydana geleni depremlerdir. Depremler, insanlık tarihi
boyunca pek çok ölüme ve yaralanmaya neden olmuş, hayatta kalanları da uzun travma sonrası
stres bozukluğu (TSSB) da dahil olmak üzere bazı ruhsal sorunlarla baş başa bırakmıştır. TSSB,
olağandışı tehditler veya yıkıcı olayların neden olduğu; afetlerden sonra en yaygın olarak
görülen psikiyatrik bir bozukluktur. Bireyin zihninde olayın tekrarlanması, olayla ilişkili
uyaranlardan ısrarla kaçınma, uyaranlara verilen tepkilere yönelik küntlük ve ayrıca stres
tepkisini gösteren kalıcı semptomları içermektedir. Depremzedeler arasında TSSB insidansı
%1,20 ile %82,64 aralığında değişmektedir. Bu değişkenlik, depremlerin şiddeti, mağdurların
felakete maruz kalma derecesi, travma ortaya çıktıktan sonra TSSB değerlendirme süresi, mal
kaybı ve yasın oluşup oluşmadığı gibi faktörlerle ilişkilendirilmiştir. Deprem ve doğal afetler
sonrasında TSSB görülmesinde de çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörleri;
hayatta kalanların temel özellikleri, travmaya yönelik özellikler ve travma sonrası özelliklerden
oluşmaktadır. Hayatta kalanların yaş, cinsiyet, eğitim, evlilik, dini inanç, etnik köken ve önceki
travmanın varlığı temel özellikleri; hastalık öyküsü, göçük altında kalma, korku, yaralanma,
yaralanma/ölüme tanıklık ve kayıp travmaya yönelik özellikler; sosyal destek, işsizlik, mal
kaybı, hasarlı ev ve kurtarmayı içeren durumlarda travma sonrası özellikleri içermektedir.
Doğal afetlerden sağ kurtulan yaklaşık 4 kişiden 1'inin TSSB tanısı aldığı görülmektedir.
Dolayısıyla bu durum, doğal afetlerin hayatta kalanların ruh sağlığı üzerinde büyük bir etkisi
olabileceğinin önemli bir kanıtıdır. Bu nedenle, etkili psikolojik müdahalelerin
planlanabilmesinde gelecekteki çalışmaların, deprem ve doğal afetlerden sonra TSSB için olası
risk faktörlerin daha fazla araştırılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Deprem, afet, travma sonrası stres bozukluğu, risk faktörleri