Osmanlı dönemi kültür tarihine baktığımızda; ilk medresenin, Gâzî Orhan Bey (1326-1362) tarafından; o tarihte bu küçük Osmanlı beyliğinin merkezi olan İznik’te, H.731/M.1330 senesinde kurulmuş olduğunu ve bu medreseye, Türk âlim ve mütefekkirlerinden Şerefüddîn Dâvûd-i Kayserî’nin (ö.751/1350) ilk müderris olarak tayin edildiğini görürüz. Bu dönemde; Osmanlı ülkesinin bütününde ve Anadolu coğrafyasının her yerinde olduğu gibi Trabzon’un da merkezinde, kazalarında/ilçelerinde, nâhiyelerinde/kasabalarında ve köylerinde (karye, kurâ) medreseler (medâris-i ilmiye) açıldığı görülür. Bu medreseler; bulundukları yerlerde kurulan vakıflara (evkâf) veya kurucu ve ders okutucu hocalara (müderrisûn) bağlı olarak eğitim ve öğretim hizmeti vermekteydiler. Trabzon medreselerinin ilk yedisi Trabzon şehir merkezinde, ilk olarak şehrin fethinden (865/1461) sonra kurulmaya başlanmıştır. 1298/1881 yılına gelindi-ğinde, merkezdeki bu medreselerin sayısı dokuza ulaşmıştır. Trabzon’un kaza, nâhiye ve köylerinde, çeşitli tarihlerde kurulan ve eğitim- öğretim hizmeti veren medreseler içerisinde, sayı bakımından en fazla medresesi olan kazaların; Çaykara, Hayrat ve Kondu/Dernekpazarı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 106 adet medrese ile Of kazası; yine Güneşera/Köprübaşı ve Araklı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 73 adet medrese ile Sürmene kazası olduğunu görmek-teyiz. Aynı tarihlerde, Trabzon’un şehir merkezi ve merkeze bağlı köylerinde 23, Akçaabat’ta yedi, Çarşıbaşı’nda bir, Vakfıkebir’de iki, Beşikdüzü’nde iki, Tonya’da sekiz ve Şalpazarı’nda altı adet medrese eğitim ve öğretime devam etmekteydi.
The First Madrasah in the Ottomans was built in 731/1330 by Ghazi Orhan Bey; It was established in Iznik, which was the centre of the tiny principality at that time, and in this centre; ġerefüddin Dâvûd-i Kayseri, one of the Turkish scholars and thinkers, was appointed as the first Mudarris. During the Ottoman period, Madrasahs were established in every part of Anatolia and all over the country. As for Trabzon, they appeared in the districts, townships and villages as well as the centre of Trabzon. These madrasahs provided education and training services depending on the foundation contracts. The first seven of the Trabzon Madrasahs were established in the centre of Trabzon after the city‟s conquest, and by 1881 the number of madrases reached nine. Among the madrasahs established at various dates in the district, township and villages of Trabzon and providing education services, the districts with the highest number of madrasahs; The study revealed that there were 106 madrasahs in Of-Çaykara districts, including the villages and 73 in Sürmene districts, including Araklı and Köprübaşı with the villages. Other figures are as follows: There were 23 in Trabzon, the city centre, nearby villages, towns and other districts; 7 in Akçaabat, 1 in ÇarĢıbaĢı, 2 in Vakfıkebir, 2 in BeĢikdüzü, 8 in Tonya and 6 in Şalpazarı.
