Maviyemiş yetiştiriciliği ve üretim trendi


Creative Commons License

Çelik H.

HarmanTime, cilt.91, sa.8, ss.3-8, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 91 Sayı: 8
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: HarmanTime
  • Sayfa Sayıları: ss.3-8
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Maviyemiş ılıman iklim bitkisi olup fundagiller familyasının Vaccinium cinsine giren, kışın yaprağını döken, çalı formunda, 1.5 m boylanmasına müsaade edilen, organik maddece zengin ve kuvvetli asit (pH=4.2- 5.5) topraklarda yetişebilen bir üzümsü meyve türüdür. Dünyada kültürü yapılan maviyemiş çeşitleri yüksek boylu, alçak boylu ve tavşangözü maviyemiş türlerine girmektedir. Yüksek boylu maviyemişlerde soğuk ve sıcak iklimlerde yetişen farklı çeşitler vardır. Maviyemişin anavatanı Kuzey Amerika olup 1900’lü yılların başında burada kültüre alınmıştır. Türkiye’nin bilhassa Doğu Karadeniz Bölgesindeki doğal asitli topraklarında kendiliğinden yetişen ve maviyemiş ile aynı cins içinde bulunan bazı yabani orman meyveleri (çayüzümü ve çobanüzümü) dikkate alınarak iki bin yılında Polonya’dan getirilen yüksek boylu maviyemiş çeşitlerine ait bitkiler ile Rize İli İkizdere ilçesinde ilk ticari maviyemiş bahçesi kurulmuştur. 2003 yılında ilk maviyemiş meyveleri Rize, Trabzon, Ankara ve İstanbul’da tüketime sunulurken aynı yıl maviyemiş reçeli de üretilerek piyasaya çıkarılmıştır. Günümüzde Karadeniz Bölgesindeki tüm illerde, Marmara Bölgesindeki bazı illerde doğrudan düşük asitli topraklara dikilerek yetiştiriciliği yapılan maviyemişler Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgelerindeki bazı illerde topraksız kültürde (saksıda) yetiştirilmeye başlanmıştır. Dünyada 680 bin ton üretimi olan maviyemişin Türkiye üretimi üç bin ton civarında olup hedefimiz 100 bin ton maviyemiş üreterek ilk on ülke arasına girmektir. Sağlık açısından çok yararlı ve birim alandaki getirisi çok yüksek olan maviyemiş son yıllarda topraksız kültürde yetiştirilerek üretimi artırılmaya çalışılmaktadır. Bu makalede maviyemişin Türkiye serüveni, yetiştiriciliği, istekleri ve üretim değerleri kısaca verilmiştir. 

Blueberry Cultivation and Production Trend Blueberry is a temperate climate bushy plant, a member of Vaccinium genus of the Ericaceae family. It is a decidious and grows in soils with high organic matter and strong acid (pH = 4.2-5.5). Cultivated blueberriess been into highbush, lowbush and rabbiteye species. There are different varieties grown in cold and warm climates in highbush blueberries. The motherland of blueberry is North America and was cultured here in the early 1900’s. Several wild Vacciniums like bilberry and whortleberry grows naturally in natural acidic soils at Black Sea region of Turkey. Considering these wild Vacciniums, cultivated northern highbush blueberry cultivars imported from Poland and introduced to Turkey and the first commercial blueberry orchard established in İkizdere-Rize and used for both blueberry production and research activities. In 2003, the first blueberry fruits were offered for consumption in Rize, Trabzon, Ankara and Istanbul, and the same year, blueberry jam was produced and released to the market. Today, blueberry cultivated in all provinces of the Black Sea Region and in some provinces in the Marmara Region are cultivated in low-acid soils, and cultivated in soilless culture (in pots) in some provinces in the Mediterranean, Marmara and Aegean Regions. World blueberry production is 680 thousand tons but Turkey has only three thousand tons. Our goal is to produce a hundred thosands tons and been in among the first ten blueberry production countries. Blueberry, which is very beneficial in terms of health and has a high return on unit area, has been cultivated in soilless culture in recent years and its production is tried to be increased. In this article, Turkey’s adventures of blueberry and its cultivation and production values are given briefly.