HarmanTime, cilt.91, sa.8, ss.3-8, 2020 (Hakemli Dergi)
Maviyemiş ılıman iklim bitkisi olup fundagiller
familyasının Vaccinium cinsine giren, kışın yaprağını
döken, çalı formunda, 1.5 m boylanmasına müsaade
edilen, organik maddece zengin ve kuvvetli asit (pH=4.2-
5.5) topraklarda yetişebilen bir üzümsü meyve türüdür.
Dünyada kültürü yapılan maviyemiş çeşitleri yüksek
boylu, alçak boylu ve tavşangözü maviyemiş türlerine
girmektedir. Yüksek boylu maviyemişlerde soğuk ve
sıcak iklimlerde yetişen farklı çeşitler vardır. Maviyemişin
anavatanı Kuzey Amerika olup 1900’lü yılların başında
burada kültüre alınmıştır. Türkiye’nin bilhassa Doğu
Karadeniz Bölgesindeki doğal asitli topraklarında
kendiliğinden yetişen ve maviyemiş ile aynı cins içinde
bulunan bazı yabani orman meyveleri (çayüzümü ve
çobanüzümü) dikkate alınarak iki bin yılında Polonya’dan
getirilen yüksek boylu maviyemiş çeşitlerine ait bitkiler
ile Rize İli İkizdere ilçesinde ilk ticari maviyemiş bahçesi
kurulmuştur. 2003 yılında ilk maviyemiş meyveleri Rize,
Trabzon, Ankara ve İstanbul’da tüketime sunulurken aynı
yıl maviyemiş reçeli de üretilerek piyasaya çıkarılmıştır. Günümüzde Karadeniz Bölgesindeki tüm illerde,
Marmara Bölgesindeki bazı illerde doğrudan düşük asitli
topraklara dikilerek yetiştiriciliği yapılan maviyemişler
Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgelerindeki bazı illerde
topraksız kültürde (saksıda) yetiştirilmeye başlanmıştır.
Dünyada 680 bin ton üretimi olan maviyemişin Türkiye
üretimi üç bin ton civarında olup hedefimiz 100 bin ton
maviyemiş üreterek ilk on ülke arasına girmektir. Sağlık
açısından çok yararlı ve birim alandaki getirisi çok yüksek
olan maviyemiş son yıllarda topraksız kültürde yetiştirilerek üretimi artırılmaya çalışılmaktadır. Bu makalede
maviyemişin Türkiye serüveni, yetiştiriciliği, istekleri ve
üretim değerleri kısaca verilmiştir.
Blueberry Cultivation and Production Trend
Blueberry is a temperate climate bushy plant, a
member of Vaccinium genus of the Ericaceae family. It is
a decidious and grows in soils with high organic matter
and strong acid (pH = 4.2-5.5). Cultivated blueberriess
been into highbush, lowbush and rabbiteye species. There are different varieties grown in cold and warm climates
in highbush blueberries. The motherland of blueberry is
North America and was cultured here in the early 1900’s.
Several wild Vacciniums like bilberry and whortleberry
grows naturally in natural acidic soils at Black Sea region
of Turkey. Considering these wild Vacciniums, cultivated
northern highbush blueberry cultivars imported from
Poland and introduced to Turkey and the first commercial
blueberry orchard established in İkizdere-Rize and used
for both blueberry production and research activities.
In 2003, the first blueberry fruits were offered for
consumption in Rize, Trabzon, Ankara and Istanbul, and
the same year, blueberry jam was produced and released
to the market. Today, blueberry cultivated in all provinces
of the Black Sea Region and in some provinces in the
Marmara Region are cultivated in low-acid soils, and
cultivated in soilless culture (in pots) in some provinces
in the Mediterranean, Marmara and Aegean Regions.
World blueberry production is 680 thousand tons but
Turkey has only three thousand tons. Our goal is to
produce a hundred thosands tons and been in among
the first ten blueberry production countries. Blueberry,
which is very beneficial in terms of health and has a high
return on unit area, has been cultivated in soilless culture
in recent years and its production is tried to be increased.
In this article, Turkey’s adventures of blueberry and its
cultivation and production values are given briefly.