Samsun'un Ondokuz Mayıs İlçesi Aşağı Engiz Havzasının Bazı Topraklarının Isısal Özelliklerinin İncelenmesi


Creative Commons License

EKBERLİ İ., DENGİZ O., GÜLSER C., ORMANCI İ. F., AYDIN A.

Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, cilt.37, sa.2, ss.387-404, 2022 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 37 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.7161/omuanajas.1077854
  • Dergi Adı: Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.387-404
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Küresel ısınma toprak sıcaklığının ve toprakların ısısal özelliklerinin değişimini sürekli olarak etkilemektedir. Bu nedenle, farklı toprak ve iklim koşullarında toprakların sıcaklık rejiminin düzenlenmesi ve tahmin edilmesi yöntemlerinde ısısal özelliklerin belirlenmesi gereklidir. Bu araştırmada, arazide belirlenen sıcaklık ölçümlerine göre, Cambisol, Leptosol, Fluvisol ve Vertisol toprakların ısısal özellikleri bulunmuştur. Araştırma topraklarında ısısal yayınım fazla olup, ağırlıklı ortalamaya göre 1.53 ∙10-6-3.22∙10-6 m2 sn-1 aralığında değişmektedir. Maksimum ısısal yayım değeri Lithic Leptosol toprakta 3.22 ∙10-6 m2 sn-1 olarak saptanmıştır. Hacimsel ısı kapasitesi ise ağırlıklı ortalamaya göre 2.390 ∙106 -2.755∙106 J m-3 °C-1 aralığında değişmekte olup, Calcic Vertisol toprakta maksimum, Lithic Leptosol toprakta ise minimum değere sahip olmaktadır. Elde edilen verilere göre, hacimsel nem içeriğinin hacimsel ısı kapasitesini etkileyen temel faktör olduğu gözükmektedir. Toprakların ısı iletkenliğinin, ısısal yayınıma ve hacimsel ısı kapasitesine bağlı olarak 3.989-7.852 watt m-1 °C-1 aralığında değiştiği belirlenmiştir. Maksimum ısı iletkenliğ değeri Calcic Vertisol, minimum değer ise Dystric Cambisol toprakta saptanmıştır. Araştırma topraklarının yüzey horizonlarında ısı akışı tipik günlük değişim göstermiş ve ısı akışı değerleri 08:00- 18:00 ve 20:00-06:00 saatlerinde sırasıyla 25.536-240.807 watt m-2 ve -241.557 watt m-2 ile -24.350 watt m-2 aralıklarında belirlenmiştir.
Global warming is constantly affecting the change of soil temperature and thermal properties of soils. Therefore, it is necessary to determine the thermal characteristics in the methods of improving and predicting the temperature regime of soils in different soil and climatic conditions. In the present study, according to the temperature measurements determined in the field, the thermal properties of Cambisol, Leptosol, Fluvisol and Vertisol soils were found. The thermal diffusivity is more in the research soil and varies between 1.53 ∙10-6-3.22∙10-6 m2 sn-1 according to the weighted average. The maximum thermal diffusivity value was determined as 3.22 ∙10-6 m2 sn-1 in Lithic Leptosol soil. In addition, the volumetric heat capacity varies according to the weighted average in between 2.390 ∙106 -2.755∙106 J m-3 °C1 , and Calcic Vertisol has a maximum value in the soil whereas Lithic Leptosol has a minimum value in the soil. According to the obtained results, it seems that the volumetric moisture content is the main factor affecting the volumetric heat capacity. It has been determined that the thermal conductivity of soils varies from 3.989 to7.852 watt m-1 °C-1, depending on the thermal diffusivity and volumetric heat capacity. The maximum thermal conductivity value was determined in Calcic Vertisol whereas the minimum value was determined in Dystric Cambisol soil. The heat flow showed typical daily variation of in the surface horizons of soils and values of heat flow at 08:00-18:00 and 20:00-06:00 were determined 25.536- 240.807 watt m-2 and -241.557 watt m-2 -24.350 watt m-2, respectivly.