Kum zambağı (Pancratium maritimum L.) Türkiye'de doğal olarak yetiştiği bilinen ve kayıt altına alınan tek Pancratium türü olup monokotiledonların bir grubu olan Amaryllidaceae familyasına aittir. P. maritimum L. çok yıllık bir Akdeniz bitkisidir. Ülkemizin kumlu sahillerinde doğal olarak yetişmektedir. Denizin hemen yanında yaşam alanı bulan P. maritimum, doğrudan deniz meltemlerine ve sürekli yüksek hava nemi ile güçlü radyasyona maruz kalan kuraklığa ve tuzluluğa dayanıklı bir bitkidir. Değişikliğe uğramış gövde şeklinde iri soğanlara sahip olan bitki kökleri kum içerisinde ortalama 80 cm derinliğe kadar inmektedir. Kendine döllenen kum zambağı Haziran-Ekim aylarında çiçeklenmektedir. Doğada nadir olarak bulunan kum zambağının doğal yaşam alanları olan sahillerin çoğunun plaj olarak kullanılması, çiçeklerinin koparılması ve soğanlarının toplanması nedeniyle neslinin tehlike altında olduğu bildirilmiştir. Bu geofitin gösterişli ve kokulu beyaz çiçekleriyle peyzaj değeri yüksektir. Süs bitkisi olarak kullanım potansiyelinin yanında gıda, tekstil ve farmakolojide özellikle kanser, Alzheimer, AIDS gibi hastalıkların tedavisinde değerlendiriliyor olması önemini arttırmaktadır. Bu özelliklerin yanında P. maritimum biyoçeşitlilik yönünden de korunması gereken bir türdür. Bu derlemede ülkemizde doğal olarak yayılış gösteren P. maritimum türünün botanik, biyolojik ve tıbbi özellikleri ile süs bitkisi olarak kullanım potansiyeli yanında, türün nesline yönelik tehditlere ve ülkemiz açısından önemine yer verilmiştir.
Sea daffodil (Pancratium maritimum L.) is the only known Pancratium species that is naturally grown in Turkey, belongs to the Amaryllidaceae family, a group of monocotyledons. P. maritimum L. is a perennial Mediterranean plant. It grows naturally in the sandy coasts of Tukey. P. maritimum, which finds a living area right next to the sea, is a drought-tolerant plant that is exposed to direct sea breezes and strong radiation with constantly high air humidity. The roots of modified stem bulbs sink down to 80 cm in the sand. The self-fertilized Sea daffodil is flowering in June-October. It was reported that P. maritimum is one of the rare and endangered plants of Turkey because of usage natural habitats of sand lilies as coasts, excessive collection flowers and bulbs. The landscape value of this geophyte is high with white and fragrant flowers. In addition to their potential usage as ornamental plants, their usage in pharmacology especially in the treatment of cancer, Alzheimer and AIDS due to the medical properties of the modified stems and in other related industries increases their importance. It is also important to protect this genetic resource for biodiversity. In this review, botanical, biological and medicinal properties of P. maritimum as well as potential usage as ornamental plant, threats and importance of this species for Turkey were given and discussed.
