Dizgeci işlevsel dilbilim, metinlerde kullanılan dilbilgisel kalıplar ve sözcükselögeler ve bu maddelerin seçimleri ile ilgilidir. Dilbilgisel eğretileme, bilimselyazının geliştirilmesi ve genişletilmesinde, özellikle de adlaştırılmış ifadelerbiçiminde büyük önem taşımaktadır. Bilimsel söylemde, adlaştırmanınkullanılması bilginin yoğunlaşmasına yardımcı olur. Böylece, yazarın uzunaçıklamaları tekrar etmekten kurtarılmasının yanı sıra, bu dilsel aygıt bilimsel dilidaha küçük, daha işlevsel hâle getirir. Türkçede sözdizimsel adlaştırma yapıları -mAK, -mA, –DIK, -(y)AcAK, –(y)Iş adlaştırma biçimbirimleriyle üretilmektedir.2017 yılında, Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı yeniden hazırlanmıştır.Program 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında ortaokul düzeyinde 5. sınıftauygulanmaya başlamıştır. Değişen programla birlikte, 5. Sınıf fen bilimleri derskitabı da değişmiştir. Türkiye’deki alanyazında, adlaştırma konusuna değinençalışmalar oldukça azdır. Fen bilimleri ders kitaplarında, adlaştırma konusu yeniçalışılmaya başlanmış bir alandır. Kuramsal çerçevesini Dizgeci İşlevsel Dilbilgisimodelinin oluşturduğu bu çalışmanın temel amacı, yenilenen 5. sınıf fen bilimleriders kitabında dilbilgisel eğretileme perspektifinden adlaştırma kullanım sayısını,tiplerini ve yoğunluğunu incelemektir. Araştırmada nitel araştırmayöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Ders kitabının herbir ünitesinde, adlaştırılmış kelimelerin toplam kelimelere oranı hesaplanarak,adlaştırma yoğunluğu bulunmuştur. Buna göre -mAK eki 128, -mA eki 710, -DIKeki 419, -(y)AcAK eki 77, -(y)Iş eki 26 kez kullanılmıştır. Toplam 1360 kelimedeadlaştırma biçimbirimleri kullanılmıştır. Adlaştırma yoğunluğu ise % 6,98’dir.
Grammatical metaphor is of great importance in the development and expansion of scientific writing, in particular in the form of customary expressions. In scientific discourse, the use of naming helps to intensify knowledge. Syntactic nominalization structures in Turkish -mAK, -mA, -DIK, -(y)AcAK, -(y)Iş are produced by additional. In 2017, the Science Education Program was reprepared. The program started to be implemented in the 5th grade in the 2017-2018 academic year at the middle school level. With the changing program, the 5th grade science text book has also changed. The main purpose of this study, which is composed of the theoretical framework of Functional Grammar, is to examine the number, intensity andt ypes of nominalization use from the grammatical metaphorical perspective in the fifth grade science text book. In this research, document analysis method which is one of the qualitative research methods is used. In each unit of the textbook, the ratio of nominalization words to total words was calculated and the density of nominalization was found. Accordingly, -mAK attachment 128, -mA attachment 710, -DIK attachment 419, -(y)AcAK attachment 77, -(y)Iş attachment was used 26 times. Nominalization constructions were used in 1360 words. Nominalization density is 6.98%.
