KÜÇÜKBAŞ HAYVANLARDA SICAKLIK STRESİNİN REFAH VE VERİM ÜZERİNE ETKİLERİ

7. International Congress on Scientific Research Mingachevir State University, Mingachevir, Azerbaycan, 24 - 25 Şubat 2023, cilt.3, ss.217-224

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Cilt numarası: 3
Basıldığı Şehir: Mingachevir
Basıldığı Ülke: Azerbaycan
Sayfa Sayıları: ss.217-224
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Küçükbaş hayvanlar (koyun ve keçiler) yeryüzündeki hemen hemen tüm iklim koşullarına uyum sağlayabilen hayvan türlerinden oldukları için geniş bir yetiştirme alanına sahiptirler. Küçükbaş hayvanlar, diğer çiftlik hayvanlarının kullanamadığı besin kalitesi düşük bitki, çalı ve ağaç yapraklarını geniş bir coğrafi alanda değerli besin kaynaklarına ve ürünlere dönüştürürler. Ayrıca, kırsalda yaşamın sürdürülmesi, istihdam yaratılması, ekonomik katkı sağlanması ve kentlerdeki insan yükünün azaltılması açısından önemlidir. Küçükbaş hayvanlar, yukarıda belirtilen özellikleri nedeniyle artan insan nüfusunun kaliteli besin ve organik ürünlere olan talebinin karşılanmasında göz ardı edilemeyecek katkılar sağlamaktadır. Yoğun olarak mera ve otlatmaya dayalı olarak yetiştirilen koyun ve keçiler, iklim koşulları ile iç içedir. İklim değişikliğine karşı diğer çiftlik hayvanlarına göre daha az duyarlı olmalarına rağmen bu değişikliklerden de etkilenirler. Hayvanlar üzerinde etkili olan iklim değişikliklerinin en önemlisi sıcaklık stresidir. Sıcakkanlı bir hayvanın vücut ısısını normal sınırlar içinde tutan ısı düzenleme mekanizmasının bozulması sıcaklık stresi olarak tanımlanmaktadır. Sıcaklık stresi, çiftlik hayvanlarını olumsuz yönde etkileyen ve hatta bazen hayvanların yaşamını tehdit eden en önemli iklimsel stres faktörüdür. Bir hayvanın, vücut sıcaklığını en düşük çabayla düzenleyebildiği sıcaklık aralıkları, konfor sıcaklık alanı olarak tanımlanmaktadır. Koyun ve keçilerin strese maruz kalmadan yaşayabilecekleri sıcaklık (Koyun için 12-32 C° iken, keçi için 12-24C°) değerleri farklıdır ve keçiler koyunlara göre daha toleranslıdırlar. Sıcaklık stresi koyun ve keçi metabolik ve fizyolojik uyumunu doğrudan ve dolaylı olarak etkilemekte, verimde düşüşe neden olmakta ve hastalıklara karşı daha duyarlı hale getirmektedir. Hayvanların morfolojik, fizyolojik ve genetik yapılarına bağlı olarak farklılıklar olmakla birlikte, metabolik ısı üretimi ile üretim düzeyi arasındaki yakın ilişki nedeniyle yüksek verimli hayvanlarda sıcaklık stresinin etkileri daha fazla olumsuzluklara neden olmaktadır. Bu derlemede, sıcaklık stresinin koyun ve keçilerin metabolizması, refah ve verimi üzerine etkileri ile bu türlerdeki hayvanlarda sıcaklık stresine karşı çevresel ve genetik iyileştirme ile alınabilecek tedbirler incelenmiştir.