Bitlis, Dicle Nehri’nin kollarından birini oluşturan Bitlis Çayı’nın güneydoğuToroslar arasında açtığı dar ve derin bir vadide, deniz seviyesinden 1400-1450 metreyükseklikte kurulmuştur. Sahip olduğu coğrafi konum nedeniyle bulunduğu dağlık veengebeli alanda, El-Cezire düzlüklerini Doğu Anadolu’nun merkezi platolarına,oradan İran ve Kafkasya’ya bağlayan yol üzerinde bulunması nedeniyle, çok eskidönemlerden itibaren, insanların zorunlu olarak geçmek zorunda kaldıkları birgüzergâh olmuştur. Bu nedenle kent, tarihsel süreçte Urartular, Asurlular, Medler,Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Eyyubiler, Ermeni Krallıkları ile bazıKürt Beyliklerinin ve Osmanlıların hâkimiyet tesis etmek istedikleri bir yer olmuştur.Kent ayrıca doğu ve güneydoğu Anadolu’ya gelen Tavernier, Kinneir, Ainsworth,Brant, Taylor, Müller Simonis, Hyvernat, Nolde gibi kimi batılı seyyah vearaştırmacıların da ilgisini çekmiştir. Bu seyyah ve araştırmacılarından birisi deİngiliz seyyah ve araştırmacı olan H. F. B. Lynch’tir. Bu çalışma, İngiliz asıllıLynch’in 1893 ve 1898 yıllarında yaptığı iki geziye dair kayıt altına aldığı ve ilkolarak 1901 yılında “Armenia Travels and Studies” adıyla Londra’da yayınlanangezi notlarına dayanmaktadır. Çalışmanın amacı, Lynch’in gezi notlarından yolaçıkarak, kentin tarihi coğrafyası, fiziki yapısı ve sosyal dokusu hakkında verdiğibilgileri değerlendirerek Bitlis’in tarihi geçmişinin aydınlatılmasına yönelik bazıkatkılar sağlamaktır.
Bitlis situated on a deep and narrow valley which the Bitlis brook, one of the branches of Tigris, opened among the south-eastern of the Taurus on the height of 1400-150 metres above the sea level. Due to its its geographic position in the mountanious and rugged area, since it lies on the route which links the plains of the El – Cezire to the central plateaus of Eastern Anatolia and from there to Iran and Caucasia, it has become an obligatory route for the people to pass since the ancient ancient times. Therefore, through the course of history it has been a place where Urartians, Meds, Persians, Romans, Byzantines, Seljuks, Eyyubis, Armenian Kingdoms, some chiefdom of the Kurds and the Ottomans had desired to establish domination. The town also drew the attention of some western travellers and researchers such as Tavernier, Kinneir, Ainsworth, Brant, Taylor, Müller Simonis, Hyvernat, Nolde. One of those is English geographer H. F. B. Lynch. This study is based on his travelogues taht he had recorded during his two travels made in the years of 1893 and 1898 which was first published under the title of “Armenia Travels and Studies” in London in 1901. The purpose of the study is to del with dand evaluate the historical geography, the physical and social structure of the town using the travelogues of Lynch and thus to make some contributions to enlighten the historical background of Bitlis.
