Akademik Veri Yönetim Sistemi
X International Eurasian Educational Research Congress, Ankara, Türkiye, 8 - 11 Haziran 2023
Yapay zekanın eğitim alanında kullanımı, eğitim sürecine katkısı ve bu sürece her açıdan etkisi, çok sayıda öngörü ve değerlendirmeyle birlikte tartışma konusu olmayı sürdürmektedir. ChatGPT (Generative Pre-training Transformer), OpenAI firması tarafından geliştirilen ve diyalog konusunda uzmanlaşmış bir yapay zekâya dayalı sohbet robotudur. Farklı dillerde desteği olan ve karşısında bir insan varmış gibi yazılar oluşturabilen bir tür üretici yapay zekadır. Birçok görevi yerine getirebilen ChatGPT’nin yapabildikleri arasında sohbet etmek, bilgi sağlamak, çeviri yapmak, metin oluşturmak, öneri sunmak, başta dil eğitimi olmak üzere belirli konularda eğitim vermek ve sorulan soruları yanıtlamak gibi görevler belirtilebilir. Sorulan sorulara cevap verirken kaynak belirtmemesine rağmen istenilen düzeyde açıklamalar yapabilmektedir. Kısa zamanda zenginleşen literatüre göre ChatGPT'nin istenilen her konuda kapsamlı bilgi sunduğu, ileri düzeyde bilgi analizi, sentezi ve uygulaması gerektiren zorlu sorulara güvenilir ve doğru yanıtlar verdiği gözlenmiştir. Bu alanlar arasında programlama, makine öğrenmesi, marketing, eğitim, tarih gibi farklı alanlar olduğu belirtilebilir. ChatGPT’nin SWOT analize göre güçlü yönleri arasında, inandırıcı yanıtlar üretmek için sofistike bir doğal dil modeli kullanması, kendini geliştirme yeteneğinin olması ve kişiselleştirilmiş gerçek zamanlı yanıtlar sağlaması belirtilebilir. ChatGPT gibi yapay zeka sohbet robotları spesifik alan sorularına hızlı geri bildirim ve düzeltmeler sunarken, öğrencilerin öğrenmesi zor olan karmaşık kavramları anlamalarına yardımcı olabilecek açıklamalarda yapmaktadır. İşte bu noktada yapılan bu açıklamaların doğruluğu, derinliği ve yanıtların kalitesinin tartışılması gerekmektedir. Fen bilimleri öğretmen adayları kendi branşlarına özgü güncel öğretim programının özelliklerini lisans düzeyinde fen öğretim programları adlı derste öğrenmektedir. Ders kapsamında kendi öğretim programlarının tüm özelliklerini, yaklaşımlarını, kazanımlarını, ders planlarını, ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını öğretmen adayları somut örnekler üzerinden incelenmektedir. Diğer bir ifade ile bu ders alan eğitimine özgü bilgi, beceri ve yeterlilik kazanmalarını sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı ChatGPT’nin Fen öğretim programları dersindeki performansını öğretmen adaylarının performansıyla karşılaştırmaktır.
Bu çalışmada tarama araştırması yöntemlerinden kesitsel tarama kullanılmıştır. Kesitsel taramalarda veri toplama tek seferde gerçekleştirilip olgunun anlık durumu tanımlarken durumun fotoğrafını çekerek betimleme yapmaktadır. Katılımcılar Türkiye’de bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi’nde Fen öğretim programları dersini almış 80 fen bilimleri öğretmen adayıdır. Çoktan seçmeli ve kısa cevaplı açık uçlu olarak gerçekleştirilen sınav 25 soru içermektedir. Güncel fen bilimleri dersi öğretim programı hakkında yedi hafta eğitim alan fen bilimleri öğretmen adayları ardından 25 sorudan oluşan çoktan seçmeli ve kısa cevaplı bir başarı testi ile değerlendirilmiştir. Aynı başarı testi ChatGPT’ye de uygulanmıştır. Elde edilen cevaplar öğretmen adaylarının cevaplarıyla karşılaştırılmıştır. Veriler analiz edilirken tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır.
Elde edilen bulgulardan ChatGPT’nin fen bilimleri öğretmen adaylarının ortalamasına yakın doğru cevap oranına sahip olduğunu belirtilebilir. Ayrıca, ChatGPT’nin kazanımları sınıflandırma konusundaki bilgisinin öğretmen adaylarınınkinden daha üstün olduğu görülmüştür. Bilişsel kazanımların sınıflandırılmasında başarılı sonuçlar elde ederken duyuşsal alandaki sınıflandırmalarda aynı başarıyla devam edemediği gözlenmiştir. Öğretim programına özgü öğrenme alanlarının sorularına yüksek düzeyde doğru cevaplar verirken programdaki yaşam becerileriyle ilgili sorularda düşük doğru cevap ortalamasına sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Fen bilimleri öğretim programında yer alan bilimsel süreç becerilerinin kazanımlarla ilişkilendirildiği sorularda başarı oranının düşük olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak ChatGPT’nin öğretmen adaylarına göre ortalama performans gösterdiği tespit edilmiştir. Bu araştırma sonucunda yüksek öğretim düzeyindeki alana özgü eğitim derslerinde ChatGPT’nin performansıyla ilgili önerilerde bulunulmuştur.