Antikçağ’ın özgür vatandaşlık idealine dayalı siyaset anlayışının yerini Ortaçağ’da Tanrı iradesine dayalı teolojik siyaset anlayışı alır. Yeniçağ’a gelindiğinde Rönesans ve Reform hareketlerinin doğurduğu yeni insan ve toplum anlayışı teolojik bir meşruiyeti savunulur olmaktan çıkarır. Ancak Yeniçağ siyaset düşüncesi Antik idealleri takip ederek, eşit sorumluluk sahibi vatandaşların özgürleşmesi istikametinde gelişeceğine, daha çok tek bir yöneticinin mutlak hâkimiyeti etrafında biçimlenir. Siyasi ahlak da buna uygun şekilde egemen bir Prensin (Hükümdarın) eylem tarzı üzerinden üretilmeye çalışılır. İlahi iradenin temsilcisinin dini otor- itesi böylece, insanın kendi varlığını ve refahını koruma maksatlı tesis edilen güç siyasetine dayalı üstün otoriteyle yer değiştirir. Yeniçağ’da siyasi bir topluluğun oluşumunu mümkün kılan “toplum sözleşmesi” düşüncesi, “doğa durumu” kavramından hare- ketle tesis edilir. Ancak, Machiavelli ve Hobbes’ta doğa durumu materyalist ve “bilimsel” bir insan anlayışı üzerine bina edilirken, Locke’da insan doğasının yaratılış mitine uygun teolojik bir temellendirmesi öne çıkar. Öte yandan, aciliyetleri ulusal birlik ve toplumsal barış olan Machiavelli ve Hobbes gibi düşünürlerin mutlak monarşiden yana tavır almaları demokratik bir toplum ide- alinin ötelenmesine yol açar. İşte liberal aydınlanmacı Locke bu hayalin peşinden koşar. O, bir yandan meşruiyeti Tanrı iradesine bağlayan geleneksel düşünceye, bir yandan da ahlaki değerlerinden yalıtılmış bireyi mutlak bir egemene tabi kılan Yeniçağ’ın si- yasi etik anlayışına karşı, özgürlük ve eşitlik temelinde demokratik bir toplumun kavramsal çerçevesini belirlemeye çalışır. Lakin Locke’un mülkiyet ve özgürlüğü yücelten ve bireylerin karşılıklı çıkarlarını gerçekleştirmeyi amaç edinen sözleşme ahlakının ne denli başarılı olduğu tartışma konusudur. Locke’un siyaset felsefesini toplum sözleşmesi kuramı temelinde değerlendirmek ve onu diğer sözleşmeci düşünürlerden farklı kılan noktaları aydınlatmak bu yazının öncelikli amacıdır.
The political view of the Antiquity which is based on the ideal of free citizenship is replaced in Middle Ages by theological political view based on God’s will. In the Modern Age, the new understandings of humanity and society led by Renaissance and Reform movements undermine the defensibility of the theological legacy. Yet, modern thought is formed by the conception of the absolute hegemony of the monarch instead of by turning back to the ideals of Antiquity and developing towards the emancipation of the equal citizens. Accordingly, political morality is constructed with reference to the form of the sovereign Prince’s act (Monarch). Consequently, religious authority of the divine representative is replaced by the superior authority which is grounded on the power politics established to guarantee the existence and commonwealth of the human beings. In the Modern Age the thought of “social contract” makes the constitution of society possible and it is established on the concept of “state of nature.” However, in Machia- velli and Hobbes the concept of the state of nature is built on the materialistic and “scientific” conception of human being while in Locke the theological grounding of the human being is found, in parallelism with the myth of creation. Moreover, for thinkers like Machiavelli and Hobbes national unity and social peace have priority in politics; therefore, they defend absolute monarch and downplay the democratic ideal. Thus, liberal Locke advocating Enlightenment pursues this dream. On the one hand, he tries to draw the conceptual framework of a democratic society grounded on freedom and equality against the traditional thought which ties the legacy on God’s will. On the other hand, he is against the political morality of the Modern time which isolates the indi- vidual from his ethical values and subjects him/her to the absolute sovereignty of the monarch. However, Locke’s idea of political morality based on social contract itself, which sublimates freedom and property and aims at the realization of the mutual interests of individuals, is not devoid of problems. On this background, the primary aim of this paper is to discuss Locke’s theory of social contract and to reveal the points that distinguish him from other social contract theorists.
