Bahçe, cilt.1, sa.48, ss.237-346, 2019 (Hakemli Dergi)
Turnayemişi kol atarak büyüyen ve kısa dik sürgünlerde meyve veren saran yüzey örtücü ve her dem
yeşil bitkilere sahip olan bir üzümsü meyvedir. Maviyemiş ile birlikte fundagiller familyasında
(Ericaceae) yer alır. Kuzey Amerika’daki sulak alanlarda doğal olarak yetişen çok yıllık bitkileri vardır.
Bu meyvenin çiçeği turna kuşuna benzediği için Amerika’da craneberry, cranberry (crane=turna) olarak
adlandırılırken iki binli yıllarda Prof. Dr. Hüseyin ÇELİK tarafından Türkiye’ye getirilen bu üzümsü
meyve “turnayemişi” olarak Türkçe’mize katılmıştır. Turnayemişi taze olarak tüketilmez çünkü meyvesi
çok acıdır. Kurutulup şeker ile tatlandırıldıktan sonra satılmaktadır. Şeker hastaları bu meyvenin
kurusunu yiyemez. Meyve hasadı su içinde veya kuru olarak yapılabilir. Dünyada 750 bin ton üretilen
turnayemişinde Amerika (%82), Kanada (%14) ve Litvanya ilk sıralardadır (%2). Turnayemişi ılıman
iklim meyve türüdür. pH değeri düşük yani asitli topraklarda yetişebilmektedir. 1800’lü yıllardan kültüre
alınmıştır. Turnayemişi yetiştiriciliğinde önemli olan beş kriter şu şekilde sıralanabilir; pH değeri 4.0–4.5
arasında olan asidik toprak (pH=6.0’a kadar yetişebilir), kumlama amacıyla kireç içermeyen kum, kuru
veya sulu sistemde yetiştirilmesi için iyi ve temiz su, yöresel iklim şartlarının bilinmesi, yabancı ot ile
hastalık ve zararlıların kontrol altına alınması gerekir. Bu makalede turnayemişi bitkisi, yetiştiriciliği,
iklim ve toprak istekleri ile sağlık açısından yararları özetlenmiştir.
Cranberry is a low growing, trailing, woody, broadleaf, nondecidious vine. It bears fruits on small
uprights. Runners are horizontal stems and they spread profusely. It is in the same genus with blueberry.
It is native to eastern North America in water logged area. Cranberry introduced to Turkey by Prof. Dr.
Hüseyin ÇELİK at the year of 2000 and it is called as “turnayemişi” due to its flower look alike to crane
neck, head and beak. Fresh cranberry fruits have a very bitter taste. Fruit harvest can be done dry or in
water. After harvest, berries sliced, half dried and sweetened by adding sugar for consumption. Dried
cranberry cannot be eaten by diabetes. Total world cranberry production is about 750 thousand tons and
America (82%), Canada (14%) and Lithuanian (2%) are on the first places. Cranberry grows in temperate
climate. Low acidic sandy or muck soils. The five important criteria for cranberry growing are; low pH
(4.0–4.5, tolerate to 6.0 pH), quavers sand has no lime for sanding, good and clean water for harvest in
water and growing, good local climatic condition, and controlling the pest, disease and free for weed. In
this article, cranberry plant characteristics, climatic and soil requirements, and health benefits
summarized