Anadolu insanının geleneksel yaşamını ve davranış kalıplarının özünü oluşturan birçok âdet, inanma ve ritüeller mevcuttur. İnsan yaşamında üç önemli geçiş evresi vardır. Bunlar; doğum, evlenme ve ölümdür. Bu dönemlerin her birinde farklı âdet, inanma, tören, dinsel ve büyüsel işlemler gözlemlenmektedir. Bu işlemlerin birçoğu insanın yeni durumuna uyum sağlaması temelinde gerçekleştirilmektedir. Ölüm, dünya hayatının son bulması anlamını taşıdığı için insanlar için her zaman gizemli bir durum arz etmiştir. İnsanlığın var oluşundan günümüze kadar uzanan süreçte ölümün uzaklaştırılması amacıyla birçok ritüel ve pratik uygulanagelmiştir. Samsun yöresinde görülen pek çok ritüel, uygulama ve inanış, Anadolu'nun diğer yöreleriyle benzerlik göstermektedir ve bunların çoğu geçmiş inanışlardan da izler taşımaktadır. Çalışmanın bir diğer yönü de günümüzde tüm dünyayı etkisi alan Yeni Tip Koronavirüs (Kovid-19) sonrası ölüm âdet ve uygulamalarında görülen değişimi gözler önüne sermektir. Bu salgın sürecinin insanları çaresiz kıldığı ve ölümle ilgili geleneklerimizde ciddi evirilmelere neden olduğu muhakkaktır. Çünkü geleneğin oluşumuna veya evirilmesine insanlar arasındaki ilişkiler yön vermektedir. Dolayısıyla bu süreç Türk Kültür Tarihi açısından da önemli bir milattır.Bu çalışmada Samsun yöresindeki ölüm âdetleri değerlendirilmiş ve salgının bu âdetler üzerine yaptığı etki ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada, tümevarım yöntemi uygulanmıştır.
There are many customs, beliefs and rituals that constitute the core of thetraditional life and behaviour patterns of Anatolian people. There are three important transition stages in human life. These are birth, marriage and death. Different customs, beliefs, ceremonies, religious and magical processes are observed in each of these periods. Many of these processes are carried out on the basis of human adaptation to the new situation.Death has always been a mysterious situation for people because it means the end of life in the world. In the process from the existence of humanity to the presentday, a large number of rituals and practices have been applied in order to send death away. Many rituals, practices and beliefs seen in Samsun region are similar to other regions in Anatolia and most of them beartraces of past beliefs.Another aspect of the study is to reveal the changes seen in death customs and practices after the novel Coronavirus (COVID-19) which has affected the whole world. It is certain that this epidemic process made people desperate and caused serious changes in our traditions related with death because relations between people guide the formation orevolution of traditions. Therefore, this process is also an important milestone in terms of Turkish cultural history.The present study evaluates death customs and discusses the effects the pandemic has caused on these customs. In addition, inductive method has been used in the study.
