Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çelebi B. (Yürütücü), Hazneci K., Türkten H.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2022
Türkiye'de son yıllarda giderek artan kırmızı et talebi yurt içi üretimle karşılanamadığı için kırmızı et ithalatı yıldan yıla artış göstermektedir. Artan kırmızı et talebinin karşılanması için kırmızı et üretiminin artırılması gerekmektedir. Dana eti üretiminin artırılması hali hazırda sektörde üretim yapan sığır besiciliği işletmelerinin verimliliklerinin artırılması ve dana eti üretim kapasitesinin artırılması ile mümkün olabilecektir. Sığır besiciliği işletmelerinin sayısı ile üretim kapasitesinin artırılması ise mevcut sığır besiciliği işletmelerinde kapasite genişletmesi ve/veya yeni sığır besiciliği işletmelerinin tesis edilmesi için yatırım yapılması ile mümkün olabilecektir. Günümüze kadar sığır besiciliği için gerçekleştirilen gerek genişleme gerekse de yeni yatırımlar için karar alınırken geleneksel yöntemler kullanılmıştır. Bu yatırım kararlarının tamamına yakın kısmında yatırım riskleri yeterince dikkate alınamamıştır. Ayrıca yatırımın belirsizlikler karşısında sahip olduğu erteleme, genişleme veya daralma, durdurma, girdi ve çıktıları değiştirme vb. gibi yönetsel esneklikler yani sahip olduğu opsiyonlar göz ardı edilmiştir. Sonuçta yatırım kararlarında esneklik sağlanamamıştır ve günümüze kadar alınan yatırım kararlarının etkinliği olumsuz etkilenmiştir. Bu bilgi boşluğunu gidererek kırmızı et üretiminin artışına katkı sağlayabilmek için, araştırmada sığır besiciliği yatırımlarında reel opsiyonların belirlenmesi ve bu opsiyonların değerlemesinin yapılmasına odaklanılmıştır. Çalışmada Türkiye?de sığır besiciliğine yatırım yapma kararında etkili olan reel opsiyonların ve değerlerinin ne olduğu, bu opsiyonların coğrafik olarak değişip değişmediği ve sığır besiciliğine verilen desteklerin yatırımı cazip kılmak bakımından yeterli olup olmadığı, yatırım kararına en çok etki eden değişkenin indirgeme oranı olup olmadığı sorularına cevap aranacaktır. Araştırma Türkiye?de 50 baş ve üzerinde hayvan varlığına sahip sığır besiciliği işletmelerini kapsamaktadır. Reel opsiyonların belirlenmesi ve değerlemesi farklı coğrafik koşullar itibariyle yapılacağından, her bölgeyi temsilen en çok besi sığırına sahip iki il gayeli olarak seçilerek bu illerde sığır besiciliği yapan işletmeler araştırmanın ana kitlesini oluşturmuştur. Araştırmada bu illerde faaliyet gösteren, oransal örnekleme yöntemiyle belirlenen, 385 sığır besiciliği işletmesinden anket ve gözlem yoluyla toplanan veriler, üretici birlikleri ve il tarım müdürlüklerinde yapılan bireysel mülakatlar yoluyla toplanan veriler ile TUİK, FAO, üretici birlikleri ve diğer kuruluşlardan sağlanacak veriler kullanılacaktır. Sığır besiciliği yatırımları için yönetsel esneklikler anket ve bireysel mülakatlar aracılığıyla elde edilen veriler yardımıyla tespit edilecektir. Yönetsel esnekliklerin (reel opsiyonların) değerlemesi için nakit akışlarının tahmininde zaman serisi analizleri, değerlemenin yapılması için ise Black-Scholes, Binomial ve Monte Carlo Simülasyonu yöntemleri kullanılacaktır. Yapılacak bu çalışma ile sığır besiciliği yatırımlarında reel opsiyonlar tespit edilip, değerlemesi yapılarak yatırım kararlarının doğruluğu artırılacağından hali hazırda var olan dana eti üretimi yetersizliğinin azaltılmasına katkı sağlanabilecektir. Bu çalışma ile yatırım kararını etkileyen önemli parametrelerde ortaya çıkabilecek beklenmedik değişimler karşısında yöneticilerin sahip oldukları esnekliklerin neler olduğu ortaya konulacağından, tarımsal yatırımların değerlemesi konusunda çalışma yapacak kişilere yeni bir bakış açısı kazandırabilecek, yatırımcıların, yatırımın esnekliğini dikkate alarak daha doğru yatırım kararı almalarına yardımcı olabilecektir. Çalışmada ayrıca Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu ve tarımsal yatırımları destekleyen diğer kurumlar tarafından verilen desteklerin yeterli olup olmadığı belirlenecek ve ideal destek zamanı ile miktarının ne olması gerektiği konusunda politika yapanlara yol gösterecek veriler sağlanacaktır.