Bir Zamanlar Fare Vardı: Hastalıklar, Salgınlar ve Veba


KAPLAN D.

Arkeoloji ve Sanat, sa.172, ss.109-134, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: Arkeoloji ve Sanat
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.109-134
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Salgın hastalıklar, insanlık tarihinde savaşlardan daha tehlikeli ve önlenemez felaketlerin başında gelir. Salgınların sebepleri, doğrudan insanın hareketine bağlıdır. Çok az uğraş gerektiren bir yanlış davranış ile çok fazla kurban alır. Harekete geçen salgını durdurmak için bütün bir coğrafya, hatta dünya güç harcamak zorundadır. Çatışmalar, savaşlar, sürekli seyahat eden insanlar, barınma yeter- sizliği, kirlenen çevre ve dünya, savaşlar ve getirdiği bitik toplumlar anında tepki gösterir ve salgı- nı-salgınları hareket geçirir. Sanki dünyayı yağmalayan ve masumları sömüren açgözlü insanların bu aç gözlülüğüne virüsler de eşlik etmektedir. Henüz laboratuvar tekniklerinin gelişmediği ve virüsleri gözle görmenin mümkün olmadığı dönemlerde salgın hastalıklar, ister pagan ister tek tanrıya inanan toplumlar için olsun "Tanrının gazabı", "Nergal’in eli", "Apollon’un öfkesi" veya "İlahi ceza", "İlahi tecelli" gibi farklı görülmüş ve kabul edilmiştir. Antik Çağ salgınlarının nedeni ise memeli türler içinde en küçüklerden biri olan fareler olarak görülmüştür. Fareler fiziksel açıdan küçük yaratıklar olmasına rağmen bitmeyen açlıkları ve aşırı üremeleri nedeniyle geçmişte insanları hayli meşgul etmişlerdir. Antik Çağ'da insanları büyüleyen, üreme sırrının çözülmeye çalışıldığı, metali bile kemirdiğinden kıtlığa neden olduğu düşünülen, zaman zaman kendisinden şifa beklenen, bazen gelecekten haber vermesi umulan bu küçük yaratıklar, salgın hastalıkların da sorumlusu sayılmıştır. Oysa fare, sadece bir hastalık taşıyıcıdır ve salgının yayılmasına neden olur.
Epidemics are among the most dangerous and unavoidable disasters in human history than wars. The causes of epidemics are directly dependent on human action. It takes a lot of victims with a misbehavior that takes very little effort. A whole geography, even the world, has to exert power to stop the epidemic that has taken action. Conflicts, wars, people who are constantly traveling, lack of shelter, polluted environment and the world, wars and the exhausted societies they bring react instantly and activate the epidemic-outbreaks. It is as if this greed of greedy people who plunder the world and exploit the innocent is accompanied by viruses. In periods when laboratory techniques were not developed and viruses were not visible with the naked eye, epidemics, whether pagan or monotheistic societies, ‘Wrath of God’, ‘Hand of Nergal’, ‘Apollo’s anger’ or ‘Divine punishment’, ‘Divine manifestation’ seen and accepted differently. The causes of ancient epidemics were seen as mice, one of the smallest mammalian species. Although rats are physically small creatures, they have kept humans busy in the past due to their endless hunger and excessive reproduction. These little creatures, which fascinated people in ancient times, whose reproductive secret was tried to be solved, which were thought to cause famine because they even gnawed metal, from which heal- ing was expected from time to time, and which were sometimes hoped to foretell the future, were also seen as responsible for epidemics. However, the mouse is only a disease carrier and causes the epidemic to spread.