İslam inanışına göre, cennette berrak su kaynağını ifade etmek için kullanılan selsebil
kelimesi, suya verilen güzelliğin simgelerindendir. Canlı, berrak tertemiz suların akışı
insan ruhunda dinginlik, gözlerde bir ışıltı ve mutluluk, kulaklarda da hoşnutluk duygusu
yaratır. Çevre güzelliğine de zevkli bir atmosfer kazandırır.
Bu özellikleri dolayısıyla şelaleler ve yapay çağlayanlardan ilham alarak insanlar
kademeli çanaklardan sular akıtmak suretiyle göze, kulağa ve ruha hoş gelen küçük
mimari eserler yaptırmışlardır. İlkçağdan itibaren çeşitli toplumların akan suları kontrol
altına alarak onların akışına biçim verdikleri bilinmektedir. Türk sanatında
Selçuklulardan Osmanlıların sonuna kadar çeşitli selsebiller yaptırılmıştır. Bunları
basamaklı, rampalı ve çanaklı selsebiller olarak tasnif etmek mümkündür. Özellikle
Osmanlı saraylarında, kasırlarında, camilerin yanlarında halkın itibar ettiği meydanlarda
daha çok çanaklı selsebillerin tercih edildiği bilinmektedir. Malzeme itibariyle selsebiller
genellikle mermerden, taştan yapılmışlardır. Az olmakla birlikte madenden yapılmış
olanlarına da rastlanır.
Selçuklu döneminden günümüze, çok az sayıda selsebil ulaşmış olmakla birlikte, Osmanlı
döneminden kalma selsebillerin çokluğu dikkat çeker. İmparatorluğun yayıldığı tüm
alanlarda klasik ve batılılaşma dönemindeki değişen üslup özelliklerinin yansımasını, bu
küçük el sanatı ürünü olan selsebillerde de takip etmek mümkündür.
Bu makalede, barok-rokoko üslup özelliklerini çağrıştıran ve günümüzde bir biblo gibi
estetik ve güzelliğin unsuru olan tamamen mermerden yapılmış bir selsebili tanıtmaya
çalışacağız.
According to Islamic belief, the word salsabil, used to refer to the source of clear water
in heaven, is one of the symbols of beauty given to water. The flow of bright, clear,
immaculate water creates a sense of serenity in the human soul, a glow and happiness in
the eyes, and a sense of contentment in the ears. It also gives a pleasant atmosphere to the
beauty of the environment.
Inspired by waterfalls and artificial cascades because of these features, people have made
small architectural works pleasing to the eyes, ears and souls by pouring water from
stepped bowls. It is known that since the ancient times, various societies took control of the
flowing waters and shaped their flow. Various salsabils were built in Turkish art from the
Seljuks to the end of the Ottomans. It is possible to classify them as stepped, ramped and
bowled salsabils. It is known that salsabils with bowls are preferred especially in Ottoman
palaces, pavilions, near mosques and in squares respected by the public. In terms of
material, salsabils are generally made of marble and stone. Although rare, they are also found made of metal.
Although very few salsabils have survived from the Seljuk period to the present, the
abundance of salsabils from the Ottoman period draws attention. It is possible to follow
the reflection of the changing stylistic features of the classical and westernization periods
in all areas where the empire spread, in this small handicraft product, salsabil.
In this article, we will try to introduce a selsabil made entirely of marble, which evokes the
baroque-rococo style features and is an element of aesthetics and beauty like a trinket
today.
