Eski Türkçe ürünler arasında Uygurlardan kalan yazmalar gerek içerik, gerek çeşitlilik gereksedil bilgisi özellikleri açısından önemli bir yere sahiptir. Eski Uygurca metinler, bir yandan ortayakondukları dönemin dil yapısını yansıtırken diğer yandan başta Budizm olmak üzere yeni kabuledilen dinlerin terim varlığını yansıtan türetme ve aktarımları bünyelerinde barındırırlar. Bu açıdanTürkçenin tarihî birikimini aydınlatabilmek için yayımı yapılmamış Uygurca metinlerin aydınlığaçıkarılması gerekmektedir. Çalışmamızda Uygurca anlatılar arasında değerlendirilen, Almanya’dakiMainz Koleksiyonu’nda 752 numarayla kayıtlı yazmanın tanıtımı yapılarak harf çevirimini, yazıçevirimini, açıklamalarını ve dizinini kapsayan metin yayımı gerçekleştirilecektir. İçeriğinden yolaçıkılarak tarafımızdan “Eski Uygurca Dört Brahman Öyküsü” şeklinde adlandırılan bu yazma sözvarlığı açısından dikkat çekici bir muhtevaya sahiptir. Yazmada belli sözcüklere ilk defa rastlanırkenbazı sözcükler daha önce görülmeyen kullanımlarıyla karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanında eserdedinî terimlerin Türkçeye aktarımında benimsenen yaklaşım da ilgiye değerdir. Almanya’da başlayanUygurca metin yayımcılığı faaliyetlerine Türkiye odaklı katkı sağlaması beklenen bu çalışmayladikkat çekici bir dil yadigârımız aydınlığa kavuşturulmuş olacaktır.
Among the old Turkish texts, the handwrittens from Uighurs have an important place in terms of content, variety and grammatical features. Old Uighur texts, on the one hand, show language structure of the period in which they were written, on the other hand they include derivations and translations showing the existence of terms of newly entered religions, especially Buddhism. In this respect, in order to enlighten the historical accumulation of Turkish, unpublished Uighur texts should be brought to light. In this study, the handwritten registered with the number 752 in the Mainz Collection in Germany, which is commented among the Uighur narratives, will be given demonstration and this text will be published including transliteration, transcription, explanations and index. Based on its content, this handwritten, which is called “Old Uighur Four Brahman Story” by us, has a remarkable content in terms of vocabulary. While certain words are encountered for the first time in this handwritten, some of these words appear with their use which has never been seen before. Furthermore, approach of religious terms’ translation into Turkish is worthy of attention in this text. Our an attractive language trophy will be clarified by this study which expected to contribute to Uighur text edition activities which began in Germany firstly Turkey-oriented.
