Jeolojik ve jeomorfolojik zenginlikler, doğanın işleyişi hakkında bilgiler sunan, tıpkı nesli tehlikede olan canlılar gibi korunarak, geleceğe aktarılması gereken miraslardır. Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Sinop’un, kıyı ardı ilçelerinden biri olan Durağan, tektonizma, flüvyal süreçler ve litolojisine bağlı olarak ilgi çekici yer şekillerine sahiptir. Buradan hareketle; Durağan’da jeoturizm, jeo-eğitim faaliyetlerine konu olabilecek yer şekillerinin tespiti ve jeoturizm potansiyellerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Arazi çalışmalarıyla yer şekilleri bulunup, morfometrik özellikleri incelenmiş, ulaşılabilirlikleri, bilimsel ve turistik yönleri araştırılmıştır. Sahayla ilgili veriler temin edilmiş, CBS kullanılarak görseller üretilmiştir. Tespit edilen yer şekillerinin jeoturizm potansiyellerinin belirlenebilmesi için Jeosit Ön Değerlendirme Modeli (Preliminary Geosite Assessment Model-GAM) kullanılmıştır. Yer şekilleri; bilimsel, doğal ve korunma özelliklerine göre belirlenen üç ana değere; işlevsel ve turistik özelliklerine göre belirlenen iki ek değere göre, 0-1 arasında puanlanıp, bir matrise yerleştirilmiştir. Bu sayede düşük, orta ve yüksek seviyeleri gösteren “Z” alanları belirlenmiştir. Durağan’da üç şelale, iki mağara, kanyon, volkanitler ve kayalıklar olmak üzere, jeosit ve jeo- eğitim alanı olabilecek, sekiz yer şekli tespit edilmiştir. Bu şekiller GAM matrisinde; Z21, Z22 ve Z32 alanlarındadır. Z21, orta seviye ana, düşük seviye ek, Z22 orta seviye ana ve ek, Z32 ise yüksek seviye ana, orta seviye ek değerlere sahip jeositleri göstermektedir. Tespit edilen şekillerin, yatırım eksiklikleri nedeniyle işlevsel turizm değerlerinin düşük olması ve tanıtım eksikliği ek değer puanlarını; yöreyle ilgili akademik çalışmaların az olması, koruma statülerindeki eksiklikler ise ana değer puanlarını düşürmüştür. Bulgulara göre, Durağan’da en yüksek jeoturizm değerine kendi içlerinde farklı jeolojik zenginlikleri de barındıran Kızılırmak Kanyonu ve Karakaya Kayalıkları, en düşük değere ise Ağcaçal Mağarası sahiptir. Durağan, sosyoekonomik imkânların kısıtlı, kırsal nüfusun ağırlıklı olduğu bir yerleşmedir. İlçede jeoturizm potansiyeli olan yer şekillerinin belirlenmesi, koruma altına alınması ve sürdürülebilirlik ilkesiyle turizme kazandırılması yöreye katkı sağlayacaktır. Jeoloji ve jeomorfoloji eğitimlerinde teorik bilginin arazide desteklenmesi gerekmektedir. Durağan’da tespit edilen yer şekilleri, estetik değerlerinin yanında birer jeo-eğitim alanı olabilir. Bu yer şekillerinin, jeoturizme açılması, jeo-eğitim ve jeomirasın korunabilmesi açısından önemlidir.
Geological and geomorphological richness are legacies that provide information about the functioning of nature and they should be preserved for the future, just like endangered species. Durağan, one of the inland districts of Sinop which is located in the Western Black Sea Region, has interesting landforms depending on tectonism, fluvial processes, and lithology. Therefore, it is aimed to determine the landforms that can be the subject of geotourism, geo-education activities, and their geotourism potentials in Duragan. Landforms were found by field studies are examined through their morphometric features, accessibility, scientific, and touristic aspects. Data related to the field were obtained and visualized using GIS. The Preliminary Geosite Assessment Model (GAM) was used to determine the geotourism potential of the detected landforms. Landforms are grouped into three main classes (scientific, natural, and protection), two additional classes (functional and touristic), and they were scored between 0-1 to produce a matrix. Thus, "Z" areas showing low, medium, and high levels were determined. Eight landforms have been identified including three waterfalls, two caves, canyons, volcanic and rocky areas which could be geosites and geo-educational areas in Duragan. These formations are within the areas Z21, Z22, and Z32 of GAM. Z21 indicates mid-level main and low-level additional, Z22 indicates mid-level main and additional, and Z32 indicates high- level main, mid-level additional geosites. The low functional tourism values of the identified landforms caused due to the lack of investment and promotion decreased the additional value points, while the lack of academic studies on the region and the deficiencies in the protection status decreased the main value points. According to the findings, Kızılırmak Canyon and Karakaya Rocks, which also contain different geosites, have the highest geotourism value in Durağan, and Agcaçal Cave has the lowest value. Durağan is a settlement with limited socioeconomic opportunities and has a predominantly rural population. Determining the landforms with geotourism potential in the district, their protection, and their usage for tourism with the principle of sustainability will contribute to the development of the region. In geology and geomorphology education, theoretical knowledge should be supported with examples in the field. The landforms identified in Duragan are geo-educational areas besides their aesthetic values. Opening these landforms for geotourism is important in terms of geo-education and protection of geo-heritage.
