İktidar ve Beden: Cumhuriyet Döneminde Çukurova ve Çevresinde Şalvar Yasağı


Creative Commons License

DUMAN Ö.

History Studies, cilt.10, sa.5, ss.43-54, 2018 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 10 Sayı: 5
  • Basım Tarihi: 2018
  • Doi Numarası: 10.9737/hist.2018.620
  • Dergi Adı: History Studies
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.43-54
  • Ondokuz Mayıs Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tarihsel süreçte iktidarlar, dinler ve toplumsal düzenler ceza, eğitme, damgalama, kıyafetbelirleme, yargılama vb. gibi müdahale araçları ile insan bedenini şekillendirmişler, disiplineetmişlerdir. Bu şekilde yürüyen iktidar beden ilişkisinin Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de kılıkkıyafet alanında önemli etkileri olduğu bir gerçektir. Şapka Kanunu ile başlayan bu etki, çarşafyasakları ile bu makalenin de ana eksenini oluşturan şalvar yasakları ile devam etmiştir. Potur,zıpka, karadon gibi bölgeden bölgeye farklı isimlerle adlandırılan ve geleneksel erkek giyimininönemli bileşenlerinden olan şalvar Şapka Kanunun hemen akabinde bazı yerlerde yasaklanmayaçalışılmıştır. Ancak söz konusu yasak esas olarak 1930’ların ortalarında Çukurova ve çevresindetatbik edilmiştir. Şalvar yasağı şapkada olduğu gibi bir kanun üzerinden değil, yerel idaremeclislerince alınan kararlar üzerinden uygulanmaya çalışılmıştır. Yasak Adana özelinde zamanzaman unutulmuşsa da yerel basının da etkisi ile 1940’larda ve hatta Demokrat Parti iktidarıyıllarında da uygulanmıştır.
Historically, powers, religions and social orders have shaped and disciplined the human body through means of intervention such as punishment, training, stigmatization, dressing, judging and so on. In this way the ruling body relationship in the early years of the Republic of marching in dress in Turkey is the fact that there is a significant effect. This effect, which started with the Hat Law, continued with the prohibitions on sheets and the shalwar bans that are the main axis of this article. It was tried to be banned in some places immediately following the Hat Law, which is named as different names for the regions such as potur, zıpka, karadon and which is one of the important components of traditional men's wear. However, the prohibition was mainly applied around Cukurova and around the mid-1930s. It was tried to be applied through the decisions taken by the local administrative councils, not by a law like the shalwar ban is in the hat. Although forbidden from time to time in Adana was forgotten, the local press was also influenced by the influence in the 1940s and even during the Democratic Party's ruling years.